Wkraczając w nowy wymiar. Twórczość Sophie Taeuber-Arp

Wystawa prac z kolekcji Fundacji Arp, Berlin

13.09.–24.11.2019

kuratorka: Maike Steinkamp

aranżacja wystawy: Paweł Grobelny

producent wystawy: Magdalena Tomczewska

Sophie Taeuber-Arp była jedną z głównych postaci w historii rozwoju abstrakcji geometrycznej. Urodzona w Szwajcarii w 1889 roku, artystka sięgnęła po nieprzedstawiający język twórczej wypowiedzi już w 1916 roku, kiedy wykładała w Szkole Sztuk Stosowanych w Zurychu.  Niemniej uprawianiu sztuki pięknej i abstrakcji i poświęciła się w pełni dopiero po przeprowadzce do Paryża w latach 20. XX wieku.

W swojej twórczości, Taeuber-Arp podejmowała kwestie równowagi, ruchu, rozmieszczenia pojedynczych elementów w przestrzeni, oraz relacji pomiędzy kształtem i barwą. Jej kompozycje były zawsze starannie przemyślane, bowiem artystka nie pozostawiała nic przypadkowi. W latach 30. XX wieku, prostokąt, koło, belka i kwadrat stały się wiodącymi i decydującymi motywami jej twórczości, choć artystka tworzyła również dzieła, w których eksperymentowała z kształtem i linią o organicznym charakterze.

Poprzez wzajemne oddziaływania form, których najdoskonalszym wyrazem są jej obrazy koliste oraz ostatni jej cykl, tj. „Construction Geometrique”, Taeuber-Arp wprowadzała odbiorcę w nową, konstruktywistyczno-geometryczną przestrzeń. Co więcej, począwszy od połowy lat 30. XX wieku testowała wcześniejsze koncepcje w przestrzeni trójwymiarowej, przekładając rysunki i obrazy na medium reliefu w drewnie.

Uprzestrzennienie malarstwa, wykorzystanie określonych barw, elementarnych kształtów oraz  interakcji ich różnorodnych układów jako pierwotnych nośników znaczenia są nieodłączną cechą twórczości Sophie Taeuber-Arp. Jej dzieła stanowią idealny przykład rewolucyjnej koncepcji geometrycznej sztuki abstrakcyjnej, rozwijanej we Francji oraz w innych krajach – również w Polsce, w okresie międzywojnia i w latach 40. XX wieku. Idea ta zwiastowała przełom w sztuce, która wkroczyła w wymiar dotychczas jej nieznany.

Wystawa w CK ZAMEK zaprezentowała dorobek Sophie Taeuber-Arp z okresu: od końca lat 20. XX wieku do przedwczesnej, tragicznej śmierci artystki w styczniu 1943 roku. W tych bowiem latach Sophie Taeuber-Arp wypracowała swój charakterystyczny, unikalny styl i zbudowała świadomość siebie jako wolnej, nieograniczonej konwencjami twórczyni. Sophie Taeuber-Arp znalazła się w gronie artystów nowoczesnych z kręgu abstrakcji i konstruktywizmu, takich jak: Hans Arp, Alexander Calder, Joan Miró czy Katarzyna Kobro.

Wszyscy oni złożyli swoje podpisy pod „Manifestem dymensjonistycznym” – jednym z najważniejszych tekstów programowych awangardy w historii sztuk wizualnych. Wkład Sophie Taeuber-Arp w rozwój nurtu abstrakcyjnego i geometrycznego oraz znaczenie jej dorobku były przez wiele lat niedostrzegane i niedoceniane. Jednak późniejsze badania i ocena jej dzieł przyznały artystce ważne miejsce w historii sztuki XX wieku.