Kosztowna, sfinansowana z prywatnych środków Wilhelma II, Kaplica Cesarska, miała dla niego szczególne znaczenie. Obecność i wygląd kaplicy miały sakralizować władzę cesarza. On sam na początku panowania powiedział: „My Hohenzollernowie bierzemy naszą władzę od Boga”. Owszem, monarcha jako zwierzchnik protestanckiego (unijnego) kościoła państwowego ucieleśniał jedność ołtarza i tronu, ale tu chodziło o coś więcej. Bogato wyposażona kaplica pozwała cesarzowi czuć się prawdziwym spadkobiercą wielkich władców, wznoszących wspaniałe kościoły, takie jak bizantyjska bazylika San Vitale w Rawennie, kaplica pałacowa Karola Wielkiego w Akwizgranie czy Capella Palatina należąca do królów Sycylii. Czerpanie ze stylistyki włoskiego romanizmu wskrzeszało utopię uniwersalnego cesarstwa, którego idee miała realizować II Rzesza.

Podczas drugowojennej przebudowy Zamku naziści zlikwidowali kaplicę. Dla nowych użytkowników Zamku wnętrze wieży zegarowej posiadało niebagatelny ciężar symboliczny. Wieża, wciąż najwyższy budynek w Poznaniu, był od dawna czytelnym znakiem władzy – najpierw cesarskiej, później nazistowskiej. W miejscu rozebranej kaplicy na I piętrze powstał więc gabinet przeznaczony dla Adolfa Hitlera, a w przestrzeni II piętra urządzono salę narad, służącą namiestnikowi Arthurowi Greiserowi.

Ściany i posadzkę na nowo wyłożono marmurem. Na zachodniej ścianie umieszczono kominek. W ścianie południowej, na której pierwotnie znajdowała się absyda (półkolista wnęka mieszcząca ołtarz), wykuto okna, z których środkowe jest wyjściem na balkon z podgrzewaną posadzką. Ten miał służyć Hitlerowi do wygłaszania przemówień i pozdrawiania tłumów.

Przed budową właściwego balkonu wykonano jego gipsowy model, który przytwierdzono do ściany zewnętrznej wieży i sfotografowano. Zdjęcie przesłano do Berlina, by Hitler osobiście zaakceptował planowane rozwiązanie. Pod koniec 1943 roku gabinet, podobnie jak wiele innych zamkowych wnętrz, był gotowy do użytkowania. Nie istnieją jednak dowody na to, by Adolf Hitler kiedykolwiek był w Zamku.

Po II wojnie światowej, gdy Zamek zaczął pełnić funkcję ratusza, wnętrze dawnej kaplicy, a później gabinetu Hitlera, służyło jako gabinet Przewodniczącego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej. Po powstaniu w 1962 roku Pałacu Kultury Sala Kominkowa pełniła rozmaite funkcje. Wykorzystywana była jako miejsce spotkań, spektakli, koncertów. Przez pewien czas działał tu także bufet. O niełatwej historii tego wnętrza nie mówiono oficjalnie. Obecnie Sala Kominkowa udostępniona jest zwiedzającym. Odgrywa także rolę miejsca prezentacji prac artystycznych typu site-specific (stworzonych z myślą o tym konkretnym miejscu).

Jednym z niewielu reliktów Kaplicy Cesarskiej są pojedyncze kostki mozaiki, pochodzące z dekoracji ścian wnętrza. Prezentujemy je na wystawie o historii Zamku znajdującej się w Holu Kasetonowym na II piętrze. Zostały one wyprodukowane przez niemiecką firmę Puhl & Wagner. Wszelkie informacje o firmie i produkowanych przez nią mozaikach pochodzą z artykułu poświęconego przedsiębiorstwu na niemieckojęzycznej Wikipedii. Link do artykułu znajduje się na dole tej strony.

Założone w 1889 roku przedsiębiorstwo z siedzibą w Berlinie-Neukölln było najważniejszym i największym niemieckim producentem mozaik szklanych i witraży. Posiadanie własnej huty szkła uniezależniło firmę Puhl & Wagner od włoskich konkurentów, a nowy proces osadzania umożliwił nisko kosztową produkcję. Połączenie z Kunstanstalt für Glasmalerei, Bleiverglasungen und Glasmosaik (Instytutem Sztuki Witrażu, Ołowiu i Mozaiki Szklanej) Gottfrieda Heinersdorffa wiosną 1914 roku, oznaczało artystyczną odnowę działalności Puhl & Wagner.

Warto wspomnieć, że budynek firmy Puhl & Wagner zaprojektował Franz Schwechten, ten sam, który zaprojektował dla cesarza Wilhelma II poznański Zamek. Budynek, ukończony w 1904 roku, otrzymał, podobnie jak cesarska rezydencja, neoromańskie formy. Pokryty był dekoracjami ze szklanej mozaiki własnej produkcji. Należąca do zespołu fabrycznego huta szkła, była wręcz w całości pokryta kolorowymi mozaikami. Służyła także jako widoczny z daleka znak rozpoznawczy i skuteczny nośnik reklamy produktów firmy Puhl & Wagner.

Trudna sytuacja gospodarcza podczas I wojny światowej i w okresie powojennym sprawiła, że firma, w znacznym stopniu uzależniona od zamówień państwowych i kościelnych, była bliska upadku. Przetrwanie zapewniły zamówienia eksportowe. Konflikt między dwoma udziałowcami Augustem Wagnerem i Gottfriedem Heinersdorffem, który narastał od połowy lat dwudziestych, doprowadził w 1933 roku do odejścia Heinersdorffa. Uznany przez narodowych socjalistów za „pół-Żyda” – musiał opuścić firmę. Położyło to kres wysiłkom reformatorskim.

W czasie II wojny światowej firma, z powodu dostaw dla licznych budynków narodowych socjalistów w Berlinie, została uznana za „przedsiębiorstwo o znaczeniu wojennym”. Prace naprawcze, ale także nowe zlecenia, umożliwiły początkowo firmie kontynuowanie działalności w Berlinie Zachodnim w okresie powojennym. Zmniejszająca się liczba zamówień doprowadziła do likwidacji firmy w 1969 roku.

Materiały, na podstawie tekstu przewodnika po Zamku autorstwa Macieja Szymaniaka oraz na podstawie artykułu z Wikipedii, opracowała Dorota Żaglewska. Historyczne fotografie Kaplicy pochodzą z przewodnika po Zamku, natomiast współczesne zdjęcia kostek mozaiki wykonał Maciej Kaczyński.