Malarze Normandii.
Delacroix, Courbet, Renoir, Monet i inni

24.10.2015–14.02.2016

kurator: Alain Tapié – Dyrektor kolekcji „Peindre en Normandie”
aranżacja wystawy: Wojciech Luchowski

producent wystawy: Magdalena Tomczewska

organizator: Centrum Kultury ZAMEK
wystawa pod honorowymi patronatami: Ambasadora Francji, Prezydenta Miasta Poznania

Kolekcja „Peindre en Normandie”, stworzona w 1992 roku z inicjatywy Rady Regionu Dolnej Normandii i przy wsparciu partnerów prywatnych, to ponad 100 dzieł malarskich różnych artystów. Istotą kolekcji są malarskie przedstawienia Normandii powstałe pod koniec XIX i na początku XX wieku.

Tutaj zobacz więcej na temat kolekcji „Peindre en Normandie”.

Honfleur, Le Havre, a później Rouen – nazwy tych miejscowości są synonimem twórczej wymiany myśli na temat najważniejszych idei kształtującego się modernizmu, znanych jako impresjonizm i fowizm. Claude Monet i Johan Barthold Jongkind, Albert Lebourg i Joseph Delattre, Albert Marquet i Raoul Dufy, to tylko niektóre z wielu nazwisk artystów, dzięki którym Normandia stała się archetypem (miejscem) czystej przyjemności malowania.
Tytuł kolekcji zawiera w sobie sugestię podróży, podczas której odkrywa się niezwykłe pejzaże normandzkiej wsi i normandzkiego wybrzeża, osadzone w tradycji romantycznego naturalizmu i obdarzone kontemplacyjnym charakterem krajobrazu. Wiele z obrazów kolekcji podkreśla piękno mniej znanych światu miejsc. Wybór obrazów do poznańskiej wystawy dyktowany był dość szczególnym aspektem – dyskretnym, niekiedy utajonym wpływem pejzażu, przy przedstawieniu znanych miejsc i scen. Kolejność, w jakiej dzieła zostały zaprezentowane na wystawie, odzwierciedlało sekwencję łączącą wymiar fizyczny z topografią. Punktem wyjścia była zatem farma Saint Siméon, powiązane z nią przedstawienia wybrzeża i miejsc związanych z nadmorskim wypoczynkiem. Następnie kierując się w górę rzeki, podążając wzdłuż brzegów Sekwany, docierało się do serca regionu, gdzieś pośród wiejskiego krajobrazu Normandii.

Na przełomie XVIII i XIX wieku świat sztuki zdominowany był przez akademickie malarstwo rodzajowe i historyczne. Kształcenie artystyczne młodych twórców polegało między innymi na perfekcyjnym opanowaniu rysunku i wieloletnim studiowaniu odlewów antycznych rzeźb i żywych modeli. Technika malarska, jakiej uczono i do jakiej przyzwyczajona była publiczność, dawać miała efekt gładkiej, niemal jednolitej powierzchni obrazu. Tematyka obrazów nie wykraczała poza motywy zaczerpnięte z historii, często anegdotyczne, ilustrację mitologii czy konwencjonalne i idealizowane sceny rodzajowe.

Stopniowo wielu artystów zaczęło jednak zrywać z oficjalnymi zasadami rządzącymi sztuką. Opierając się na doświadczeniach romantyków, wyszli z pracowni malować w plenerze. Pejzaż, traktowany dotychczas jako gatunek najmniej wartościowy, stawał się tematem rewolucjonizującym technikę malarską, sposób postrzegania barw, światła i kształtów. Proces ten prowadził do powstania pierwszych dzieł impresjonistycznych, w których kolor i swobodny gest malarski odegrały kluczową rolę. Obrazy Moneta, Renoira czy mniej znanego Boudina i wielu innych otworzyły drogę do kolejnych wielkich zmian w dziejach sztuki. Malarze tacy jak Corot czy Courbet kierowali swoją uwagę w stronę świata, który ich otaczał, poszukując tematów związanych z codziennością, pracą i kondycją człowieka.
Ważnym miejscem na mapie ówczesnych artystycznych poszukiwań i inspiracji stała się Normandia. Ze względu na kulturową i przyrodniczą różnorodność region ten stwarzał artystom możliwość rozwijania nowych nurtów pojawiających się w sztuce oraz twórczej indywidualności, tak istotnej dla sztuki nowoczesnej.

Artyści: Charles Angrand, Jacques-Émile Blanche, Auguste Bonheur, Pierre Bonnard, Frank-Myers Boggs, Eugène Boudin, Adolphe-Félix Cals, Jean-Baptiste Camille Corot, Gustave Courbet, Charles-François Daubigny, Karl Daubigny, Eugène Delacroix, Joseph Delattre, Louis-Alexandre Dubourg, Raoul Dufy, Pierre Dumont, Guillaume Fouace, Théodore Géricault, Emile Othon Friesz, Paul Huet, Eugène Isabey, Albert Lebourg, Victor-Stanislas Lépine, Maurice Louvrier, Maxime Maufra, Claude Monet, Berthe Morisot, Robert-Antoine Pinchon, Auguste Renoir, Théodule Ribot, Henri Le Sidaner, Louis Valtat, Édouard Vuillard

Tutaj pobierz katalog towarzyszący wystawie.

Opracowania dotyczące kolekcji:
Alain Tapié, Peindre en Normandie à l’époque impressionniste, Somogy éditions d’art, Paris 2010
ISBN: 978-2-7572-0263-0

Aranżacja wystawy stwarzała wrażenie mieszczańskiej przytulności, odpowiadając charakterowi obrazów i ich funkcjonowaniu w obiegu kolekcjonerskim i muzealnym. Miała jednak także odwoływać się do koloru nieba, morza i piasku. Wchodzący do sali nie widział od razu całej ekspozycji, a tylko obraz „Wędkarze na brzegu morza” Eugène’a Boudina, reprodukowany na materiałach promujących wystawę. Następnie wąskim przesmykiem wchodziło się do wyłożonej jasną wykładziną, pomalowanej na jasnoniebieski kolor Sali Wystaw, w której wisiały obrazy.

Jakość prac przyciągnęła tłumy, a wystawa stała się ważnym wydarzeniem wystawienniczym sztuki muzealnej. Aranżacja ekspozycji została opracowana w oparciu o konsultacje z zespołem tworzącym program edukacyjny tak, by jak najlepiej wykorzystać przestrzeń podczas oprowadzań i spotkań z publicznością. Program edukacyjny, w tym oferta lekcji muzealnych, przyczynił się do sukcesu frekwencyjnego wystawy.

Program edukacyjny stworzył Dział Projektów Interdyscyplinarnych pod kierunkiem Macieja Szymaniaka. Wszystkie zdjęcia wykonał Maciej Kaczyński.