Happy Birthday Panie Fluxus! - Mediateka CK ZAMEK

HAPPY BIRTHDAY PANIE FLUXUS!

17.03.-18.04.2012

kurator: Wojciech Luchowski
artystki/artyści: Roman Dziadkiewicz, Adam Garnek, Marek Glinkowski, Tomasz Koszewnik, Paweł Luchowski, Jarosław Potoczny, szu szu [Piotr Kopik, Ivo Nikić, Karol Radziszewski], Paweł Wocial, Anna Zaradny
identyfikacja wizualna: Ewa Hejnowicz
producent wystawy: Magdalena Tomczewska

organizator: Centrum Kultury ZAMEK

Najważniejsze we fluxusie jest to, że nikt nie wie co to jest.
Powinno istnieć przynajmniej coś, czego eksperci nie rozumieją.
Widzę fluxus wszędzie, dokądkolwiek bym poszedł.

Robert Watts (1923-1988)
amerykański artysta, performer, związany z Fluxusem

Fluxus (z łac. płynący, nieuchwytny, lotny, przeobrażający się) to międzynarodowy ruch artystyczny, w ramach którego realizowano działania w obrębie malarstwa, rzeźby, happeningu, a także poezji oraz muzyki.

Wystawa „Happy Birthday Panie Fluxus!” podejmowała zarówno historyczne, jak i konceptualne problemy stosunkowo efemerycznego, trudnego do zdefiniowania, a jednocześnie bardzo ważnego nurtu w sztuce XX wieku, jakim był i – jak się okazuje – jest Fluxus. Data organizacji wystawy nie była przypadkowa: w 2012 roku minęło pół wieku od pierwszego festiwalu Fluxusu w Wiesbaden oraz 35 lat od pierwszej tego rodzaju inicjatywy w Polsce, zorganizowanej przez Jarosława Kozłowskiego w 1977 roku w Galerii Akumulatory 2 w Poznaniu.

Zobacz „Archiwum idei”, tam dowiesz się więcej na temat działalności Galerii Akumulatory 2 w Poznaniu.

Historyczna adekwatność tego pokazu nie polegała jednak na zgromadzeniu eksponatów lub dokumentacji działalności artystów związanych z globalną siecią Fluxusu ani na zaproszeniu do uczestnictwa twórców związanych z tym nurtem, lecz artystów młodych (urodzonych po 1962 roku), których sztuka podejmuje i kontynuuje bliskie Fluxusowi strategie oparte na kontestacji, absurdzie i zabawie. Jak zauważył Giovanni Carandente w tekście otwierającym wystawę o podobnej wymowie we Włoszech dwadzieścia lat wcześniej: „Aby pchnąć Fluxus w XXI wiek, należy uchwycić jego antyhistorycznego ducha […]. Punktem wyjścia jest teraźniejszość”. Antyhistoryczność nie oznacza tutaj jednak negacji historii, lecz jej przedefiniowanie, rezygnację ze sztywnych chronologii na rzecz płynnego – jak nazwa ruchu wskazuje – przepływu postaw artystycznych i życiowych, wyłaniających się w rozmaitych momentach i miejscach.

Wystarczy zauważyć, że „właściwy” Fluxus z Georgem Maciunasem na czele poruszał wątki problematyzujące definicję i status sztuki, wyraźne gatunkowe i medialne, ale też związane z tym społeczne podziały, co interesowało już wcześniej futurystów, dadaistów i – w mniejszym stopniu – surrealistów. Chodziło zatem o to, by, organizując wystawę, owe wirtualne, ciągle krążące postawy wychwycić i ukonkretnić poprzez nadanie im, choćby na krótki czas trwania „festiwalu”, rodzaju ramy, rzecz jasna, płynnej i ulotnej. W istocie wystawa miała charakter „urodzinowego święta Fluxusu”, bowiem łączyła performanse, koncerty oraz prace w subwersywno-rozrywkowy sposób podejmujące najważniejsze fluxusowe idee.

Tutaj zobacz międzynarodowe wydarzenie z okazji 50. rocznicy pierwszego festiwalu Fluxusu
„The Lunatics are on the loose… European Fluxus Festivals 1962-1977”

oraz wystawy:

„Płynąć z Fluxusem. Festiwal Fluxusu” zrealizowaną przez Fundację Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu oraz Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu w dniach 08-11.10.2012;
„Uwolnienie szaleńcy… European Fluxus Festival 1962 – 1977” zrealizowaną w Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK w Krakowie w dniach 19.10.-27.01.2013.

Ważniejsza bibliografia polskojęzyczna na temat Fluxusu:
Grupa ETC, Narracje, estetyki, geografie: Fluxus w trzech aktach, red. Antoni Michnik, Klaudia Rachubińska, Warszawa 2014
ISBN: 978-83-63855-49-9

Długa historia mocno zasupłana. Fluxus w Niemczech 1962-1994, red. Joanna Słodowska, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 1996

Fotografia przedstawia plakat wystawy, którego motyw graficzny jest abstrakcyjny. Na fioletowym stole po lewej stronie plakatu stoi ciemnopomarańczowe pudełko, przypominające foremkę do babeczki, z fioletowymi gwoździami i wetkniętą w nie świeczką. Wokół stołu – w dość nieuporządkowany sposób – rozmieszczone zostały imiona i nazwiska artystów, tytuł wystawy (na górze) oraz logotypy organizatorów i patronów ekspozycji (na samym dole). Tło plakatu jest ciemnopomarańczowe.

Fotografia przedstawia fasadę Zamku od strony ulicy Św. Marcin w nocnej scenerii, podświetloną jasnym białym światłem. Po prawej stronie, na schodach, na tle fasady Zamku trzech artystów oświetlonych światłem reflektorów gra na pomysłowych i oryginalnych, ręcznie wykonanych instrumentach przypominających saksofon, wiolonczelę, gitarę i harmonijkę ustną, które, zamiast wydawać dźwięki, chlapią farbą, poruszają flamastrem po kartce lub pobłyskują lusterkami. Dookoła artystów, na schodach, leży kilka porysowanych kartek. Naprzeciwko nich z kolei, poniżej schodów, po lewej stronie fotografii wyłaniają się lekko zarysowane sylwetki tłumu widzów stojących w ciemności.

Fotografia przedstawia kolaż zdjęć ukazujących zbliżenia pomysłowych i oryginalnych, ręcznie wykonanych ze stali instrumentów przypominających formą saksofon, wiolonczelę, gitarę i harmonijkę ustną, które, zamiast wydawać dźwięki, chlapią farbą, poruszają flamastrem po kartce lub pobłyskują lusterkami.

Fotografia przedstawia zamkowy duży korytarz z półkolistym sklepieniem, na ścianach którego półkoliste arkady wyznaczają równy rytm. Hol jest biały, poza podłogą wykonaną z czerwonego marmuru. We wnękach arkad znajduje się tablica z tytułem wystawy, nazwiskami artystów oraz tekstami wprowadzającymi w jej tematykę. Pośrodku holu, na podłodze leży dużych rozmiarów panel przypominający wielką kartkę, na którym w graficzny sposób, na wzór mapy z ulicami, przedstawiony został rozwój gatunków sztuki od starożytności do lat 60. XX wieku. W połowie korytarza powieszona jest biała tkanina z czarnym graficznym znakiem przedstawiającym twarz z wyciągniętym językiem − symbol ruchu Fluxus.

Fotografia przedstawia fragment gipsowej płaskorzeźbionej płyty z zamkowego Holu Kolumnowego, przedstawiającej sceny z historii Poznania i Wielkopolski. Pyty te, znajdujące się do dziś na ścianach holu, wykonane zostały w 1966 roku w typowej dla socrealistycznych prac stylistyce i wydźwięku ideologicznym. Pośrodku płyty umieszczony jest czarno-biały plakat przypominający plakat zespołu muzycznego, który przedstawia trzech mężczyzn do pasa w górę, w marynarskich strojach w pasy na tle wody. Nad nimi znajduje się napis „Kashanti”.

Fotografia przedstawia kolaż zdjęć ukazujących różne ujęcia z koncertu zespołu Kashanti, zrealizowanego we wnętrzu zamkowego Holu Kolumnowego. Trzech artystów w klasycznych marynarskich strojach ukazanych jest w różnych pozach podczas śpiewania. Jedynym elementem scenografii jest pulpit didżejski osłonięty plakatem z reklamą „Paluszków Kapitan Iglo” oraz wisząca w tle reklama perfum Old Spice. Ciemne wnętrze rozświetla różowe światło scenicznych reflektorów i błękit światła ostrzegawczego z policyjnego koguta stojącego na didżejskim pulpicie

Fotografia przedstawia zamkowy Pokój Orzechowy, nazwa pokoju pochodzi od boazerii wykonanej z drewna orzechowego, pokrywającej wszystkie ściany pomieszczenia. Na pierwszym planie usytuowany jest blat starego drewnianego biurka, na którym leżą rozłożone popisane wycinki gazet, wykonane z nich kolaże oraz ziemniaki. W tle pomieszczenia stoi rzeźba zbudowana ze starych krzeseł poukładanych w stos i powiązanych sznurkami. Wewnątrz stosu ukryta jest świecąca lampka. Całość przywołuje skojarzenia z ogniskiem. Na ścianie po lewej stronie fotografii wyświetlany jest film ukazujący w ujęciu od dołu fragment zamkowego żyrandola. Motyw ten wygląda jak wielki abstrakcyjny obraz.

Fotografia przedstawia kolaż zdjęć ukazujących zbliżenia elementów instalacji artystycznej. Pojawiają się tutaj fragmenty kolaży wykonanych z gazet, widoki starego biurka oraz rzeźba z ułożonych w stos krzeseł, wszystkie uchwycone pod różnym kątem.

Fotografia przedstawia kolaż zdjęć ukazujących zbliżenia elementów instalacji artystycznej z fortepianem w roli głównej. Ten osobliwy bałaganiarski obiekt-rzeźba, niczym spreparowany instrument, stoi w ciemnej części zamkowego holu. Czarny fortepian ma uniesioną klapę odsłaniającą jego wnętrze, ramę i struny. Zamiast nut nad klawiaturą ustawiony jest monitor wyświetlający film, wszędzie plączą się kable, niechlujnie powkładane urządzenia do odtwarzania filmu. Na fortepianie leży akwarela oprawiona w złotą ramę przedstawiająca chryzantemy. Na zbliżeniach monitora widać nagą kobietę leżącą na starym drewnianym biurku.

Fotografia przedstawia kolaż zdjęć ukazujących zbliżenia elementów instalacji artystycznej stworzonej ze zwykłego domowego koca i starej zamkowej rzeźby z brązu przedstawiającej stojącą nagą kobietę, która dotyka prawą dłonią swojego lewego ramienia. Rzeźba ustawiona jest na brązowym kocu z motywem lwów. Całość umieszczona jest centralnie na środku pomieszczenia. Biało-czerwona kolorystyka pomieszczenia ścian oraz symetryczny układ wszystkich elementów powodują, że instalacja ma pomnikowy charakter.

Fotografia przedstawia kolaż zdjęć ukazujących dziewczęta w białych, prostych sukienkach, z ludowymi kwiecistymi chustami zawieszonymi na biodrach i z czerwonymi koralami na szyi. Dziewczęta są bose i odczytują teksty, stojąc w przy starych obrazach na ekspozycji stałej w Galerii Sztuki Polskiej XIX w. w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Biel kolorystyki wnętrz i ich ascetyczny, muzealny charakter kontrastują z ludowym ubiorem oraz znajdującym się pośrodku stosem butów zrzuconych przez dziewczęta. Wygląda on niczym ognisko, wokół którego część dziewcząt siedzi na ziemi. Odnosi się wrażenie, jakby postaci wyszły na chwilę z obrazów.

Fotografia przedstawia zamkowy Pokój Brzozowy, nazwa pokoju pochodzi od boazerii wykonanej z drewna brzozowego w kolorze jasnego brązu, pokrywającej wszystkie ściany pomieszczenia. Na pierwszym planie widoczny jest, znajdujący się centrum pokoju, duży czerwony dywan, na którym rozsypane zostało kilkaset różowych pudełek zapałek ze złotym napisem „ART”. Dywan leży przed dużym kamiennym kominkiem, nad którym wisi ogromne lustro w złotej ramie. W lustrze odbija się rozświetlony kandelabrowy żyrandol zwisający w tle z sufitu i oświetlający całe wnętrze. W narożniku pokoju stoi pionowo na ziemi monitor telewizora wyświetlający film. Aranżacja wnętrza jest elegancka i przywołuje skojarzenia z pałacowym salonem.

Fotografia przedstawia kolaż zdjęć ukazujących różne ujęcia interaktywnej instalacji artystycznej stworzonej z kilkuset różowych pudełek zapałek z napisem „ART”. Fotografie dokumentują działania publiczności, która w czasie trwania wystawy układała z nich na podłodze różne napisy, np. „Zbychu tu był”, „kosmos”, „proca”, „moje czyny są performatywne”, „uśmiech” oraz tworzyła przestrzenne budowle w formie piramid, domina i innych form ograniczonych jedynie własną kreatywnością i wyobraźnią.

Fotografia przedstawia szeroką panoramę wnętrza Pokoju Marmurowego. Drewniany parkiet, białe ściany z delikatną dekoracją sztukatorską w lekko zielonym odcieniu oraz duży, rozświetlony kryształowy żyrandol wiszący pośrodku. Na ścianach w stylu typowym dla pałacowych galerii wiszą jeden nad drugim duże obrazy, zajmując miejsce od podłogi niemal po sam sufit. Obrazy wykonane są z gumowych rurek, silikonów, fakturowych tkanin syntetycznych, przedmiotów codziennego użytku i świecących neonów. Ich nowoczesność w tym wymiarze kontrastuje z klasycznym charakterem wnętrz.

Fotografia przedstawia kolaż zdjęć ukazujących różne ujęcia Pokoju Marmurowego, na ścianach którego, w stylu typowym dla pałacowych galerii, wiszą jeden nad drugim duże obrazy, zajmując miejsce od podłogi niemal po sam sufit. Obrazy wykonane są z gumowych rurek, silikonów, fakturowych tkanin syntetycznych, przedmiotów codziennego użytku i świecących neonów. Ich nowoczesność w tym wymiarze kontrastuje z klasycznym charakterem wnętrz. Trzy obrazy widoczne są w zbliżeniu. Pierwszy, po lewej stronie, przedstawia zielony kontur damy w sukni, namalowany grubym pędzlem na białej ceracie w kwieciste wzorki. Obok postaci kobiety przylepiony jest stary, pożółknięty obrazek z bukietem kwiatów w wazonie. Drugi obraz znajduje się pośrodku fotografii i jest to portret postaci siedzącej w fotelu. Obraz wykonany został przeźroczystym sylikonem na podobraziu zrobionym z czerwonego sztucznego futra. Wystające zza pleców postaci oparcie fotela zarysowane jest rurką świecącego białego neonu. Trzeci obraz, znajdujący się po prawej stronie, wykonany został z ceratowego obrusu w drobną zieloną kratkę. Pośrodku odciśnięty jest czarny wzór ze starego wałka do malowania mieszkań. Ponad nim przyczepiony został niewielki szklany kafel z zatopioną wewnątrz świecącą diodą.

Fotografia przedstawia, w ujęciu od dołu, zamkowe Schody Paradne wykonane z czerwonego marmuru. Kamienne poręcze wieńczą u góry dwa złote kandelabry. Sfotografowana przestrzeń jest zaciemniona i nastrojowa. U góry schodów, w tle fotografii, perspektywę zamyka ogromnych rozmiarów ekran, na którym wyświetlane są zbliżenia na postać dyrygenta z uniesionymi rękami i batutą trzymanej w prawej dłoni, który dyryguje orkiestrą.

Fotografia przedstawia kolaż zdjęć w różnych ujęciach przedstawiających projekcję wideo wyświetlaną na zamkowych Schodach Paradnych wykonanych z czerwonego marmuru. Kamienne poręcze schodów wieńczą u góry dwa złote kandelabry. Sfotografowana przestrzeń jest zaciemniona i nastrojowa. U góry schodów znajduje się ogromnych rozmiarów ekran, na którym wyświetlane są zbliżenia na postać dyrygenta z uniesionymi rękami i batutą trzymaną w prawej dłoni, który dyryguje orkiestrą. Pojawiają się też ujęcia zbliżeń na grającą orkiestrę symfoniczną w filharmonii. Dyrygent ubrany jest elegancko, muzycy orkiestry znajdują się w czasie próby i mają na sobie codzienne ubrania.

Fotografia przedstawia kolaż zdjęć ukazujących różne ujęcia artystycznej instalacji dźwiękowej stworzonej z czarnego gramofonu odtwarzającego płytę winylową, na której nie ma nagranego żadnego dźwięku. Gramofon stoi w pomieszczeniu starej, drewnianej, nieczynnej windy zamkowej, której drzwi zastąpione zostały szybą, dzięki czemu można zajrzeć do jej wnętrza. Przypomina to obiekt muzealny umieszczony w gablocie.

Fotografia przedstawia zbliżenie instalacji artystycznej we wnętrzu Sali Kominkowej. Na pierwszym planie znajduje się biały postument, na którym ustawiona jest pod szklanym kloszem osobliwa rzeźba kosmonauty z głową ryby. Po bokach, pod różnym kątem zwieszają się delikatne tkaniny, na których wyświetlane są zdjęcia i filmy dokumentalne z podboju kosmosu. Przestrzeń na zdjęciu jest ciemna, a projekcje przywołują skojarzenia z centrum kontroli lotów kosmicznych.

Fotografia przedstawia kolaż zdjęć ukazujących różne ujęcia artystycznej instalacji we wnętrzu Sali Kominkowej. Składa się na nią umieszczony pośrodku sali biały postument, na którym ustawiona jest pod szklanym kloszem osobliwa rzeźba kosmonauty z głową ryby. Po bokach, pod różnym kątem zwieszają się delikatne tkaniny, na których wyświetlają się zdjęcia i filmy dokumentalne z podboju kosmosu. Przestrzeń na zdjęciu jest ciemna, a projekcje przywołują skojarzenia z centrum kontroli lotów kosmicznych.

Fotografia przedstawia zbliżenie rzeźby wilczycy dużych rozmiarów ustawionej w przestrzeni Holu Mozaikowego. Rzeźba jest wzorowana na „Wilczycy kapitolińskiej”, będącej symbolem starożytnego imperium rzymskiego. Jej nowa odsłona wykonana została z tworzyw sztucznych. Nosi makijaż, biżuterię, schudła i odessała tłuszcz.. Podejmuje temat obecnego kanonu piękna, generowanego przez kulturę masową. Jej ponad dwumetrowe ciało, mimo że sugeruje matczyną dostępność , okazuje się nie mieć pokarmu, co symbolizują wykonane ze zużytych starych plastikowych wymion piersi.

Fotografia przedstawia różne ujęcia rzeźby wilczycy dużych rozmiarów ustawionej w przestrzeni Holu Mozaikowego. Rzeźba jest wzorowana na „Wilczycy kapitolińskiej”, będącej symbolem starożytnego imperium rzymskiego. Jej nowa odsłona wykonana została z tworzyw sztucznych. Nosi makijaż, biżuterię, schudła i odessała tłuszcz. Podejmuje temat obecnego kanonu piękna, generowanego przez kulturę masową. Jej ponad dwumetrowe ciało, mimo że sugeruje matczyną dostępność , okazuje się nie mieć pokarmu, co symbolizują wykonane ze zużytych starych plastikowych wymion piersi.

Fotografia przedstawia różne ujęcia wnętrza Pokoju Jesionowego, który w całości, zarówno podłoga jak i ściany, został zabudowany czerwonymi skrzynkami po coca-coli. Całość przypomina wnętrze zbudowane z klocków. Biały sufit ze sztukaterią i zwisający z niego wielki, rozświetlony złoty żyrandol nadają tej aranżacji zaskakujący charakter, zderzając pałacową elegancję z użytkowo-przemysłową funkcją i estetyką skrzynek.

Fotografia przedstawia wnętrze zamkowej Sieni Przejazdowej, w całości wykonanego z kamienia − ściany z szarego, a podłoga z czerwonego marmuru. Narożniki wnętrza zdobią wielkie, rzeźbione kamienne wazy ustawione w zaokrąglanych niszach. Przy jednej ze ścian ustawiony został duży, biały marmurowy tron cesarski, którego siedzisko podtrzymują dwa słonie. W tym niezwykle monumentalnym, kamiennym wnętrzu umieszczona została artystyczna instalacja. Składają się na nią stojąca pośrodku sieni stara, prawdziwa furgonetka marki Volkswagen w kolorze czerwono-białym. Z otwartych drzwi części transportowej samochodu wydostają się drewniane sanki o przedziwnych kształtach, które porozstawiane są we wszystkich częściach pomieszczenia. Sanki są naturalnej wielkości, niektóre dziwnie powykręcane na boki bądź w kółko, inne mają płozy dopasowane do kształtów schodów lub przypominają kołyskę albo mają formę płaskiej trumienki na płozach. Całość wygląda dość zaskakująco, abstrakcyjnie i łączy w sobie zarówno humor, jak i elementy grozy.

Fotografia przedstawia różne ujęcia wnętrza zamkowej Sieni Przejazdowej, w całości wykonanego z kamienia − ściany z szarego, a podłoga z czerwonego marmuru. Narożniki wnętrza zdobią wielkie, rzeźbione kamienne wazy ustawione w zaokrąglanych niszach. Przy jednej ze ścian ustawiony został duży, biały marmurowy tron cesarski, którego siedzisko podtrzymują dwa słonie. W tym niezwykle monumentalnym, kamiennym wnętrzu umieszczona została artystyczna instalacja. Składają się na nią stojąca pośrodku sieni stara, prawdziwa furgonetka marki Volkswagen w kolorze czerwono-białym. Z otwartych drzwi części transportowej samochodu wydostają się drewniane sanki o przedziwnych kształtach, które porozstawiane są we wszystkich częściach pomieszczenia. Sanki są naturalnej wielkości, niektóre dziwnie powykręcane na boki bądź w kółko, inne mają płozy dopasowane do kształtów schodów lub przypominają kołyskę albo mają formę płaskiej trumienki na płozach. Całość wygląda dość zaskakująco, abstrakcyjnie i łączy w sobie zarówno humor, jak i elementy grozy.